Suliko
Suliko (სულიკო) je gruzínské slovo, které znamená „duše“. V Gruzii je také často používáno jako ženské i mužské křestní jméno (známým nositelem byl filmař Suliko Žgenti). Dívce jménem Suliko je věnována jedna z nejznámějších gruzínských písní.
Píseň[editovat | editovat zdroj]
Báseň Suliko napsal v roce 1895 Akaki Cereteli a vyšla v tifliském časopise Kvali. O tři roky později ji zhudebnila autorova sestřenice Barbara Cereteli (někdy je však za autora nápěvu označován Josef Navrátil).[1] Firma Phonograph vydala gramofonovou nahrávku skladby. Píseň se stala v Gruzii tak oblíbenou, že je mnohdy považována za lidovou.[2]
Skladba získala popularitu v celém Sovětském svazu poté, co ji roku 1937 na přehlídce gruzínské kultury v Moskvě zpíval sbor Avksentije Megrelidzeho. Jejímu rozšíření napomohlo také tvrzení, že jde o oblíbenou píseň Josifa Vissarionoviče Stalina.[3] Text přeložila do ruštiny Taťána Sikorská a Suliko se často hrála v sovětském rozhlase. Po druhé světové válce vznikly i zahraniční verze, např. od východoněmeckého zpěváka Ernsta Busche. V češtině skladbu zpíval Richard Adam.
Podle písně je pojmenován sbor sólistů Tbiliské opery.[4] O její historii také v roce 2006 vznikl dokumentární film Sada Khar, Chemo Suliko?.
Originální text[editovat | editovat zdroj]
საყვარლის საფლავს ვეძებდი,
ვერ ვნახე!.. დაკარგულიყო!..
გულამოსკვნილი ვჩიოდი:
„სადა ხარ, ჩემო სულიკო?!“
ეკალში ვარდი შევნიშნე,
ობლად რომ ამოსულიყო,
გულის ფანცქალით ვკითხავდი:
„შენ ხომ არა ხარ სულიკო?!“
ნიშნად თანხმობის კოკობი
შეირხა... თავი დახარა,
ცვარ-მარგალიტი ციური
დაბლა ცრემლებად დაჰყარა.
სულგანაბული ბულბული
ფოთლებში მიმალულიყო,
მივეხმატკბილე ჩიტუნას:
„შენ ხომ არა ხარ სულიკო?!“
შეიფრთქიალა მგოსანმა,
ყვავილს ნისკარტი შეახო,
ჩაიკვნეს-ჩაიჭიკჭიკა,
თითქოს სთქვა: „დიახ, დიახო!“
დაგვქათქათებდა ვარსკვლავი,
სხივები გადმოსულიყო,
მას შევეკითხე შეფრქვევით:
„შენ ხომ არა ხარ სულიყო?!“
დასტური მომცა ციმციმით,
სხივები გადმომაყარა
და იმ დროს ყურში ჩურჩულით
ნიავმაც ასე მახარა:
„ეგ არის, რასაც ეძებდი,
მორჩი და მოისვენეო!
დღე დაიღამე აწ ტკბილად
და ღამე გაითენეო!
„სამად შექმნილა ის ერთი:
ვარსკვლავად, ბულბულ, ვარდადო,
თქვენ ერთანეთი რადგანაც
ამ ქვეყნად შეგიყვარდათო“.
მენიშნა!.. აღარ დავეძებ
საყვარლის კუბო-სამარეს,
აღარც შევჩვი ქვეყანას,
აღარ ვღვრი ცრემლებს მდუღარეს!
ბულბულს ყურს ვუგდებ, ვარდს ვყნოსავ,
ვარსკვლავს შევყურებ ლხენითა
და, რასაცა ვგრძნობ მე იმ დროს,
ვერ გამომითქვამს ენითა!
ისევ გამეხსნა სიცოცხლე,
დღემდე რომ მწარედ კრულ იყო,
ახლა კი ვიცი, სადაც ხარ:
სამგან გაქვს ბინა, სულიკო!
Český překlad[editovat | editovat zdroj]
Hledat milé hrob šel jsem v dál,
mučil srdce mé bol a žal.
Tebe budu mít věčně rád,
kde jsi, Suliko, dej mi znát.
Tu jsem vísce blíž růži zřel,
slzou v ní se déšť rosy chvěl.
Je tak svěží dál kvítek tvůj,
milá Suliko, světe můj.
Aby růži své blíže byl,
slavík do větví k ní se skryl.
Cožpak tady spíš, ptám se já,
řekni Suliko, dívko má.
Vnořil zobák svůj v růže květ,
slavík v noci, v tmách začal pět.
Lesem píseň zní tajemná,
jak by říci chtěl, jsem to já.
Reference[editovat | editovat zdroj]
- ↑ Suliko. pesnicky.orava.sk [online]. [cit. 2022-01-22]. Dostupné online.
- ↑ "Сулико" - кто придумал эту щемящую и грациозную мелодию? Юная имеретинка по имени Варенька. Friend in Georgia [online]. [cit. 2022-01-22]. Dostupné online. (rusky)
- ↑ Humboldt-Kolleg. humboldt-kolleg.com [online]. [cit. 2022-01-22]. Dostupné online.
- ↑ OPERAPLUS, Redakce. Suliko: Gruzínská polyfonie v podání sólistů Tbiliské opery | OperaPlus [online]. [cit. 2022-01-22]. Dostupné online.
Externí odkazy[editovat | editovat zdroj]
Obrázky, zvuky či videa k tématu Suliko na Wikimedia Commons - Video
- GIA Publications
